Foto: Naaro
BLOG
Slimmer bouwen met circulaire bouwblokken
Marvin Bratke (Urban Beta): ‘Het ultieme doel is vrijheid in design’
Door: Jessica Merkens
De coronapandemie maakte pijnlijk duidelijk hoe inflexibel onze gebouwde omgeving is, vind Marvin Bratke. Hij is mede-oprichten van Urban Beta, een ruimtelijke innovatiestudio in Berlijn. Samen met een jong team creëerde hij de ultieme duurzame en modulaire oplossing.
Digitalisering van architectuur
Bratkes passie voor architectuur kwam pas later in zijn leven. “Toen ik architectuur studeerde was ik meer geïnteresseerd in automatisering, videogames en nieuwe vormen van ruimtelijk ontwerp. Ik vond dit veel meer in bijvoorbeeld transport design in plaats van de conservatievere wereld van architectuur.” Na zijn afstuderen ging er een wereld voor hem open, zegt hij. “Ik kon deelnemen aan programma's van de Vereniging van Architectuur. Toen zag ik pas echt wat architectuur kan zijn en de potentie ervan.”
"
Onze steden zijn rigide constructies die niet gebouwd zijn voor verandering
De manier waarop digitalisering in bouwen en ontwerpen wordt toegepast is compleet veranderd, legt hij uit. “Uiteindelijk stoot de bouwsector wereldwijd bijna 40 procent van de CO2 uit. Aan de andere kant wordt er maar één of twee procent van het budget uitgegeven aan I.T. Een groot contrast. Dit waren precies de uitdagingen die ik aan wilde gaan en was het startpunt van onze studio Urban Beta. Ik ben erg blij dat ik in mede-oprichters Anke Parson, Paul Bart en Florian Michaelis mensen vond die er precies zo over dachten.” “We noemen onszelf niet per se een architectenbureau”, vervolgt Bratke. “Het is slechts een gedeelte van wat we doen. We creëeren digitale tools die onze planning sturen en ontwerpen ruimtelijke producten zoals de BetaPort. Ook doen we actief aan onderzoek in de academische wereld. Onze tools, producten en diensten maken complexe processen in de architectuur meer haalbaar. Voor stakeholders in het project, toekomstige gebruikers, voor de buurt. Het was erg mooi om te ontdekken dat de interesses die ik als kind had weer terugkomen. Van het spelen met lego en videogames naar het introduceren van gamification, co-creatie en configuratie in het bouwproces. Dat zijn vandaag de dag belangrijke aspecten binnen de architectuur. Het voelt also de cirkel rond is.”
Circulaire gebouwen
Digitalisering is essentieel, met name om het mogelijk te maken duurzaam en circulair te bouwen. “Met name in het licht van klimaatverandering is het erg belangrijk om de hele levenscyclus van onze gebouwen en bouwmaterialen onder de loep te nemen. We moeten kunnen zien wat er gebeurt met een gebouw als het niet meer gebruikt wordt. Hoe kunnen we het herbouwen of hergebruiken met de kleinst mogelijke CO2 impact?” “Neem bijvoorbeeld de levenscyclus analyse van houten gebouwen”, gaat Bratke verder. Hout slaat CO2 op, maar aan het eind van de levenscyclus wordt deze CO2 weer vrijgegeven als het hout wordt verbrand. “Als we circulaire en universeel herbruikbare bouwblokken kunnen creëeren, dan voorkomen we dat de CO2 weer vrijkomt. We zien veel voordelen in deze modulaire manier van bouwen. Op deze manier kunnen we daadwerkelijk flexibelere en veerkrachtigere gebouwen bouwen. Gebouwen die veel makkelijker aangepast kunnen worden wanneer onze levensstijl verandert.” En ook om een circulaire economie te realiseren, waar gebouwen functioneren als koolstofopslag en materialenbank, vertelt hij.
Foto: Imperfct
Foto: Naaro
BetaPort
Onze leefstijl is compleet verandert, begint Bratke. “Met het internet leven we in een tijdperk van toegenomen kennisoverdracht. Tegelijkertijd leven we in een tijdperk van verstedelijking. Volgens de VN leeft in 2050 zo’n 68 procent van de wereldbevolking in steden. Tegelijkertijd zijn onze steden rigide constructies die niet gebouwd zijn voor snelle verandering.” Tijdens de coronacrisis waren complete stedenblokken uitgestorven en niet bruikbaar omdat ze monofunctioneel waren. “Lege gebouwen moeten vaak nog steeds operationeel blijven en verwarmd worden, daarmee wordt energie en geld verspild.” Onze toekomstige gebouwen moeten veel weerbarstiger zijn, denkt hij, om mee te kunnen groeien met de bevolking en aanpasbaar te zijn aan onze levensstijlen en specifieke gebeurtenissen. Modulariteit en aanpasbaarheid waren het startpunt voor de ontwikkeling van het BetaPort systeem. “We omschrijven BetaPort altijd als een set onderdelen. Een soort Lego voor volwassenen.” balken en kolommen zijn gemaakt van herbruikbare materialen en komen samen in intelligente verbindingsstukken. “Je kan veel typen gebouwen bouwen in een zeer korte periode en op een simpele manier.” Het is een interessante benadering van architectuur, vindt Bratke. Eentje die het ook mogelijk maakt dat gebouwen makkelijker te begrijpen zijn. “Snappen hoe onze gebouwde leefomgeving in elkaar zit is essentieel om gemeenschappen te laten meedenken in het bouwproces en hun eigen huizen te bouwen.”
"
We omschrijven de BetaPort altijd als een set onderdelen. Een soort Lego voor volwassenen
’s Werelds eerste houten vliegveld
Vlak voordat de coronapandemie toesloeg waren Bratke en zijn collega’s bezig met een ontwerp voor het vliegveld van Innsbruck. Het BetaPort systeem zou geïntroduceerd voor multimodale mobiliteitshubs en zo ’s werelds eerste houten vliegveld te bouwen. “Het vliegveld kampte met twee verschillende passagiersstromen in de zomer en winter, waardoor het gebouw flexibel moest zijn in het ontwerp. Zo kwamen we op een op voxels gebaseerd ruimtelijk ontwerp dat later de BetaPort bouw technologie werd.” Toen de pandemie uitbrak werd de planning geannuleerd. “Dat was geen goede tijd voor ons”, zegt hij. Terugkijkend liet het ook duidelijk zien hoe inflexibel ontwerpen van vliegvelden zijn. “Kort gezegd is een vliegveld een winkelcentrum met een vliegtuig ervoor. Het is onbruikbaar als het operationele model wegvalt, doordat de bouwstructuur erg rigide en monofunctioneel is.” De annulering gaf Urban Beta ruimte om meer onderzoek te doen en BetaPort verder uit te werken. “Aan het begin van 2021 pitchten we een idee voor een nieuw soort mobiliteitshubs die je over tijd kan aanpassen bij het GreenTech Festival in Berlijn. We wisten het eerste demonstratiemodel te creëeren.” De BetaPort is gelicenseerd als tijdelijk gebouw. Dit creëert ook weer kansen, zegt Bratke. “Voor tijdelijk gebruik heb je geen bouwvergunning nodig, iets dat zomaar twee of drie jaar kan duren. Met de BetaPort kan je alvast beginnen met bouwen voor een bepaalde periode. Je kan ook vooraf al aangeven welke functionaliteiten je erin bouwt later wil toevoegen. Hiermee kan je veelzijdige gebouwen neerzetten terwijl je tegelijkertijd het bouwproces versnelt.” “Het ultieme doel is om vrijheid in design te creëeren. Niet alleen voor planners, maar ook voor toekomstig gebruikers. We willen laten zien hoe je circulaire en duurzame benaderingen kan implementeren in projecten. En hoe deze manier helemaal geen drempel hoeft te zijn, maar juist een kans voor de toekomst. In tijden van klimaatverandering kunnen we uiteindelijk ook niet zonder”, concludeert Bratke.
Foto: Imperfct
Benieuwd naar Marvin zijn hele verhaal? Architect Marvin Bratke (Urban Beta Berlin) on modular design