IN DE SPOTLIGHT
Architect Michiel Raaphorst (V8 Architects)
“Technologie kan niet abstract zijn als we schaarsteproblemen willen oplossen"
Door Jessica Merkens
Foto's: V8 architects (Jeroen Musch en Aiste Rakauskaite)
Samen met solar designer Marjan van Aubel ontwierp architect Michiel Raaphorst het Solar Pavilion op de Dutch Design Week van 2022. De felgekleurde installatie in de vorm van een gigantische strandstoel liet bezoekers niet alleen de kracht van zonne-energie ervaren, maar ook de schoonheid ervan. Is de zon dé oplossing voor de huidige energie-crisis?
Wanneer werd je voor het eerst gegrepen door architectuur?
“Dat is wel een persoonlijk verhaal. Ik groeide op in een huis dat zo ongeveer permanent verbouwd werd. Mijn vader renoveerde eigenhandig ons huis. Elk uur van de dag veranderde het huis in mijn herinnering. De trap was ineens verplaatst, muren die ineens op een andere plek stonden. Daarnaast had ik als kind al een fascinatie voor tekenen en het creëeren van mijn eigen wereld en verhalen. Ik was tien jaar toen ik al riep dat ik architect wilde worden. Later, toen ik het daadwerkelijk was, heb ik vaak genoeg gedacht ‘ik stop ermee’, haha.”
Hoe kwam dat?
“Ik verloor de interesse, raakte verveeld. Zeker gedurende mijn studie merkte ik dat alles zo teruggebracht of gelimiteerd werd door analyses. Ik vond het gebrek aan vrijheid helemaal niets. Voor mij ligt de kracht van architectuur juist in het gebruiken van je verbeelding. Om iets te creëeren dat iets kan betekenen voor mensen, soms puur gebaseerd op je eigen intuïtie. Dat is mijn haat-liefdeverhouding met architectuur.”
Als je oneindig veel geld en tijd zou hebben, is er dan één idee dat zich in je hoofd bevindt dat je zou willen uitvoeren?
“Nee. Oneindigheid is geen oplossing voor onze huidige problemen. We leven in een tijd van schaarste. Er is een gebrek aan arbeidskracht, geld, ruimte, energie, voedsel, water, noem maar op. We hebben zelfs een gebrek aan frisse lucht. Als ontwerpers is het onze taak om oplossingen te vinden binnen deze kaders. Om juist met minder materialen en geld te werken. Dat is overigens ook veel interessanter.”
Foto: V8 architects
Je werkt samen met solar designer Marjan van Aubel, onder andere tijdens de World Expo in Dubai in 2021. Weet je nog wanneer je haar voor het eerst ontmoette? Wat was je indruk van haar?
“Ons eerste contact was via een telefoontje. Als architectenbureau waren we in de running voor het Nederlandse paviljoen tijdens de World Expo. We wilden een podium creëeren voor allemaal verschillende artiesten en innovators. Samen wilden we een oplossing vinden voor water, energie en voedselschaarste. Hoe kunnen we een leefbare omgeving scheppen middenin de woestijn? Daar hoorde het oogsten van zonne-energie via zonnepanelen op een mooie, nieuwe manier ook bij. Ik vroeg aan Marjan of ze mee wilde doen. In onze eerste brainstormsessies kwam het idee van een groot dakvenster voorbij, waar we Marjans kunst in zouden plaatsen.
Wat ik erg mooi vind aan Marjan is dat ze snapt dat je je verbeelding nodig hebt én een betekenisvolle uiting van technologie. Zodat mensen snappen wat het doet en het kunnen waarderen. Met haar projecten zorgt ze ervoor dat mensen technologie kunnen ervaren. Zodat het niet iets abstracts is wat in een zwarte doos ergens ver weg gebeurt. Het is onderdeel van ons dagelijks leven.”
"
We wilden zonne-energie dichterbij mensen brengen
Haar ontwerpen zijn echt kunstwerken, de zonnepanelen zien eruit als moderne glas-in-lood ramen. Ik werd gegrepen door de schoonheid ervan. Ik wist niet dat zonne-energie er anders uit kon zien dan de standaard zwarte en blauwe panelen die we op onze daken zien.
“Ja, het is echt prachtig. Voor de World Expo plaatsten we een folie met organisch gefabriceerde transparante zonnecellen tussen twee glazen panelen. Marjan maakte een grafische print met blauw, roze en oranje. Het zonlicht dat op de zonnepanelen viel zorgde voor gekleurde schaduwen en patronen. Een waar schouwspel. We noemden het de Stalen Kathedraal. En alles was demontabel. Toen de Expo voorbij was rolde Marjan gewoon haar zonnepanelen op en nam ze weer mee terug op het vliegtuig naar huis.”
Tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven werkten jullie samen aan een gigantisch zonnepaviljoen. Hoe is deze creatie tot stand gekomen?
“Met zonnepanelen hebben we een technologie ontwikkeld om energie van de zon te oogsten, maar we hebben nog geen manier gevonden om het goed te integreren in onze gebouwde leefomgeving. We zetten ze op daken of in lelijke zonnevelden op het platteland. We wilden zonne-energie dichterbij mensen brengen. We bedachten een kleed van 400 gekleurde zonnepanelen dat tussen vier palen hing. Als een gigantische strandstoel. Eronder leidde een trap naar een uitsparing op het laagste punt in het kleed. Hier konden bezoekers al die prachtig gekleurde zonnepanelen van dichtbij aanschouwen, die in een gradiënt van rode en blauwe kleuren overliepen in de hemel. Je stond letterlijk in het centrum van alles. Daar kon je heel goed de energie van de zon voelen en ervaren.
Onder dat kleed van zonnepanelen hingen armaturen van TRILUX. Deze werden overdag aangedreven door de zonne-energie. ’s Avonds straalde het plafond. Zo konden mensen zelfs na zonsondergang de kracht van de zon ervaren, door hitte en verlichting.”
Foto: V8 architects
"
Sommige bezoekers kregen kippenvel
Wat is de belangrijkste les die je leerde van het Solar Pavilion en de Wereld Expo?
“Als architecten zijn we dagelijks bezig met nieuwe innovatieve concepten, zoals gekleurde zonnepanelen. Maar voor negentig procent van de bevolking is het compleet nieuw. We moeten dat in ons achterhoofd houden. Sommige bezoekers kregen kippenvel, ik zag andere bezoekers die tot tranen geroerd waren. Doordat ze geconfronteerd werden met de kracht van de natuur. Het klinkt misschien een beetje overdreven als ik het zo zeg, maar ik denk dat je je op die momenten verbonden voelt met onze planeet.
We zien innovaties en technologie als synthetische oplossingen. Het wordt al gauw digitaal en virtueel, alsof het ver af staat van onze dagelijkse realiteit. Maar technologie is niet alleen maar synthetisch. Het draait juist ook om mensen. En als we schaarsteproblemen willen oplossen, dan kan technologie niet abstract blijven. Het moet betekenisvol zijn en een verbinding hebben met natuurlijke fenomenen, zodat mensen begrijpen hoe het werkt. Alleen dan kunnen we beter stilstaan bij onze energieconsumptie en verkwisting tegengaan. We moeten snappen waar onze grondstoffen vandaan komen om in te zien dat de voorraden niet oneindig zijn.”
Benieuwd naar Michiel zijn hele verhaal?
Architect Michiel Raaphorst (V8 architects) over technologie en schaarsteproblemen