"We zijn vrij lui geweest in Nederland"

Een van de kwesties die Deinum helder uit weet te leggen is de congestie op het Hollandse elektriciteitsnetwerk. Het is een groot probleem dat Nederland in de weg staat om de klimaatdoelen van de Europese Unie op tijd te halen. Om het probleem eenvoudig te begrijpen, vergelijkt Deinum het probleem met het vullen van een zwembad. “Je hebt een zwembad zonder water en gebruikt een tuinslang om het te vullen. Op de bodem is er een afvoer die ervoor zorgt dat het water ook weer weg kan stromen als dat nodig is. Wat er op dit moment gebeurt is dat er niet één, maar twee tuinslangen het zwembad vullen en er nog steeds maar één waterafvoer is. Het waterpeil stijgt dus totdat het zwembad vol is en het overstroomt. Dat is wat er gebeurt op ons stroomnetwerk. Er zijn meerdere bronnen die het netwerk vullen, zoals zonne- en windenergie, maar ook nog steeds energie opgewekt met fossiele brandstoffen. En we hebben de flexibiliteit niet – om de metafoor van het zwembad nog even te gebruiken – een tweede afvoer aan te leggen.”

De congestie op het stroomnetwerk is een groot obstakel in de Nederlandse energietransitie. Maar hoe heeft het zo ver kunnen komen? We werken sinds de Tweede Wereldoorlog al op dezelfde wijze aan ons elektriciteitsnetwerk, terwijl de wereld om ons heen fors veranderd is. Sinds mensen thuis elektriciteit opwekken door middel van zonnepanelen, komt stroom niet alleen meer de huizen binnen, maar verlaat het de hub ook om elders opgeslagen en verdeeld te worden. “Het is niet altijd zoals nu geweest,” legt Deinum uit. “We hebben ons huidige elektriciteitsnetwerk in de afgelopen zeventig jaar aangelegd en we verwachten dat we de klimaatdoelen van de EU in 2050 gaan halen met werkwijzen die ruim zeventig jaar oud zijn. Dat is niet realistisch. We hebben nog maar zeventien jaar om ons netwerk klaar te maken voor een verviervoudiging van ons elektriciteitsgebruik.”

Maar waar lopen andere Europese landen tegenaan? “Er zijn best grote verschillen in hoe ver landen zijn met hun overgang naar een klimaatneutraal land en wat ze al wel of nog niet hebben bereikt. Scandinavische landen, Oostenrijk en Zwitserland maken bijvoorbeeld al jaren gebruik van waterkracht. Dat geeft nul uitstoot. Zij hoeven niet zo drastisch te veranderen als wij. In Nederland zijn we best lui geweest door Gronings gas te gebruiken en afhankelijk te blijven van steenkool.” Maar er zijn ook landen dicht bij huis die net als Nederland nog behoorlijk wat stappen moeten ondernemen. “Ik was laatst in België en was onder de indruk van het feit dat alle lichten op de snelweg LED waren. Dat heeft de overheid in twee jaar weten te realiseren! Dat moeten wij in Nederland dan toch ook kunnen?”