IN DE SPOTLIGHT
Mark Lepelaar (NPSP)
Back to biobased
Door: Bénine Buijze
"
De RAF, Ford en Trabant gebruikten al biocomposieten in hun voertuigen
Als er iemand een pionier is op het gebied van duurzame bouw, is het wel Mark Lepelaar, oprichter en mede-eigenaar van NPSP. NPSP is een innovatief bedrijf dat zich bezighoudt met biocomposieten en duurzame bouwproducten. Ze zijn voornamelijk actief in de bouw en dagen de status quo uit. Maar voor Lepelaar begon het allemaal met een catamaran die uit vlas bestond. De boot was gemaakt door hetzelfde bedrijf dat in 2001 de World Solar Challenge won met voertuig Nuna 1. Lepelaar dacht: waarom ben ik hier niet bij betrokken?
Nadat hij zijn diploma als industrieel ontwerper behaalde aan de TU Delft, ging Lepelaar aan het werk met de integratie van zonnepanelen in gebouwen in de duurzame energiesector. Later kwam hij erachter dat het bedrijf achter Nuna 1 ook boten van vlas maakte. “Dat ontketende iets bij me. Het was de eerste keer dat ik gegrepen werd door een biobased materiaal.” Hij raakte betrokken bij het bedrijf en realiseerde zich al snel: zeilboten zijn niet het perfecte businessmodel. Kunnen we deze technologie ook voor andere producten gebruiken? Als productontwerper werd Lepelaar uitgedaagd om met deze vraag aan de slag te gaan. Omdat hij in de bouw werkte was hij er snel uit. NPSP ging ook onderdelen maken voor de bouwsector.
Vandaag de dag houdt het bedrijf zich bezig met duurzaam materiaal onderzoek, productontwikkeling en het maken van producten van biocomposiet materialen. Maar wat zijn biocomposieten? Bedrijven zoals NPSP maken stevige materialen die gemaakt zijn van natuurlijke vezels, zoals vlas, hennep of bamboe. Deze worden in een mooie gladde vorm gemaakt door een bindmiddel aan de vezels toe te voegen. De natuurlijke vezels worden verbouwd of gehaald uit afvalstromen van de landbouw of oppervlakte waterbeheer. Het bindmiddel is nog niet helemaal biobased. Maar duurzame bedrijven als NPSP komen steeds dichterbij het ontwikkelen van een 100% natuurlijke biocomposiet, het liefst gemaakt van reststromen.
Back to basics
Hoewel Lepelaar in 2003 een behoorlijke pionier was in het maken van biocomposieten in Nederland, bestaan biobased materialen al heel lang. Mensen bouwen al honderden jaren met modder, hout en gras. Dat gebeurt vandaag de dag nog steeds als we kijken naar gebouwen in armere, landelijke gebieden. Wat nieuwer is, zijn ge-engineerde biomaterialen. Hoewel dat helemaal niet zo 21e-eeuws is als het klinkt, legt Lepelaar uit. “Onderdelen van het Supermarine Spitfire-vliegtuig dat de Britten in de Tweede Wereldoorlog gebruikten werden ook al uit biocomposieten gemaakt. En zowel Ford als Trabant gebruikte biocomposieten in hun voertuigen.”
NPSP heeft zich ook gewaagd aan een voertuig. In de showroom van het bedrijf is een scooter te zien die gemaakt is van hennep. Het voertuig heeft zijn stevigheid per ongeluk bewezen tijdens een botsing. “Tijdens een demonstratie is de scooter tegen een politiewagen gebotst. De auto had voor duizenden euro schade, maar de scooter was maar aan één onderdeel beschadigd. En dat was nog een metalen onderdeel ook!” vertelt Lepelaar lachend. “Als je het materiaal van de scooter an sich neemt, dan is het niet zo sterk als metaal. Maar het verslaat wel aluminium op specifieke stijfheid en stevigheid. Tijdens het productieproces van de scooter maak je een monocoque structuur en daardoor gebruik je de vormmogelijkheden om de kracht van het materiaal te optimaliseren. Dit is makkelijker haalbaar met een biocomposiet dan met een metaal, wat resulteert in een duurzamere lichtere scooter,” zegt Lepelaar, waarmee hij ons nog een voordeel van biocomposieten bijbrengt.
Foto: NPSP
Foto: NPSP
Fan van regelgeving
Hoewel NPSP regelmatig aan toffe projecten als de scooter werkt, gaat de meeste focus uit naar de bouwindustrie. Maar in deze sector werken brengt uitdagingen met zich mee. Er zijn veel regels en wetten waar rekening mee moet worden gehouden als NPSP een nieuw product ontwerpt. Is het moeilijk om met dit beleid te werken als biocomposiet-ontwerper? “Het is lastig, maar het geeft je ook een raamwerk om binnen te werken. Als we iets maken voor een gebouw, moeten we aan meerdere eisen voldoen. We weten bijvoorbeeld dat we het brandveilig moeten maken. Het is nou eenmaal onderdeel van het werk,” zegt Lepelaar. “De tests om een bepaalde certificatie te behalen zijn het lastigste. Dat is duur en het kost veel tijd. Als je met circulaire materialen en afvalstromen werkt maak je nieuwe materialen. Je hebt certificaten nodig voor al je nieuwe mixen.” Wetgeving daagt biocomposiet-ondernemers dus flink uit. Maar Mark Lepelaar is vooral een fan: “Als ik naar het gebruik van biobased materialen kijk, is de bouwsector behoorlijk conservatief. Er zijn grote belangen in het spel, dat begrijp ik. Maar ik denk dat de tijd rijp is om te bewijzen wat er bereikt kan worden met biocomposieten. Dit idee sijpelt ook door in de politiek en dat is goed. Er is behoefte aan strengere wetgeving op het gebied van CO2-voetafdruk om verandering in deze industrie te versnellen.”
De leerling wordt de leraar
Lepelaar mag dan 27 jaar geleden vaarwel hebben gezegd tegen de collegebanken van de TU Delft, sinds 2020 is hij terug op zijn alma mater als gastdocent. Er is veel veranderd in die tijd. Duurzaamheid leidde zijn eigen leven in het curriculum in de jaren ’90. Maar vandaag de dag is het volledig geïntegreerd in het onderwijs van de faculteit industrieel ontwerpen. “Toen was het geen mainstream onderdeel van de TU. Nu is het een vast onderdeel in alle onderzoeksgroepen. Of het nou over strategie gaat, business development, mechanica of ontwerpen, het komt in het hele curriculum terug. Alle studenten, of ze er een persoonlijke interesse in hebben of niet, krijgen er voortdurend mee te maken tijdens hun gehele opleiding,” vertelt Lepelaar. “Het is net als de regels voor brandveiligheid in de bouw: of je het nou leuk vindt of niet, of je het nou interessant vindt of niet: je moet het implementeren. Op die manier is duurzaamheid onderdeel van het DNA van IDE-TU Delft geworden.”
Één les die Lepelaar zijn studenten mee wil geven is dat het belangrijk is om duurzaamheid te implementeren in de wereld. Maar dat betekent niet dat het makkelijk is. “Het is een lastig iets: de wereld een stukje mooier maken. Je hebt een lange adem en uithoudingsvermogen nodig. Je moet het tijd geven, maar het is super interessant en heel erg leuk om te doen. Je bent een soort avonturier, een uitvinder, op zoek naar oplossingen. En je doet dingen die écht een verschil maken.
"
Je bent een soort avonturier, een uitvinder, op zoek naar oplossingen. En je doet dingen die écht een verschil maken
Benieuwd naar Mark zijn hele verhaal? Mark Lepelaar (NPSP) over de energietransitie