Ingenieur Joop Groen over bio-based alternatieven voor fossiele grondstoffen

Door: Jessica Merkens

Met zijn achternaam was het wellicht onvermijdelijk dat Joop Groen zich zou richten op de transitie naar een bio-based economie. Als chemisch ingenieur en bedrijfskundige combineert hij het liefst zijn kennis van technologie met hoe de markt werkt. Hij noemde zijn bedrijf toepasselijk Viride - groen in Latijn. Één van de projecten waar hij zich op richt is CIRCUROAD, een grootschalig project rondom het creëeren van bio-based asfalt.

Groen bezig zijn is een groot deel van je werkende leven. Wat is je persoonlijke motivatie om dit pad in te slaan?

“Ik hou ervan om buiten bezig te zijn. Op de fiets, ski’s, boot of in de tuin. Als het maar dichtbij de natuur is. Ik vind dat we onszelf daar ook niet te ver van moeten laten afdrijven. De natuur is heel oud en wijs - en ongelofelijk waardevol. We moeten daar voorzichtig mee omgaan en de natuur niet vervuilen of schaden. Dat is mijn drijfveer.”

Je hebt een achtergrond in de chemie. Welke rol kunnen chemisch ingenieurs spelen in de transitie naar een duurzame economie?

“We moeten een enorme transitie maken. Dat betekent ook een transitie in ruwe materialen. Hiervoor zijn innovaties nodig in processen, materialen, producten. De olie-industrie is meer dan honderd jaar oud, we hebben de industrie en waardeketens een eeuw lang kunnen optimaliseren. Het systeem werkt goed. Als we willen overstappen op bio-based of circulaire ruwe materialen, dan hebben we hele andere chemische processen nodig om dezelfde - of nog betere - producten te maken. Proces- en chemisch ingenieurs hebben een onschatbare waarde in deze transitie.

Daarnaast heb ik een bedrijfskundige achtergrond. Ik hou ervan om mijn kennis van technologie te combineren met hoe de markt werkt en wat consumenten verlangen. Ik kan in een vrij vroeg stadium zien of iets goed of minder goed zal slagen. Ik neem daarbij altijd de financiële en economische gevolgen mee.”

Heb je een voorbeeld van een bio-based materiaal dat minder succesvol was?

“Één voorbeeld dat er voor mij uitspringt is palmolie. Palmolie is neergezet als bio-based grondstof voor het maken van groene diesel. Het werkt eigenlijk best goed, dus het concept is niet verkeerd. Je kan goede diesel ervan maken. En de grondstof groeit ook nog snel.

Maar doordat de markt grotere aantallen verlangt worden er nu in Oost-Europa grote volumes palmolie geproduceerd. Geweldig voor de boeren, die hebben een nieuw business model. Het gevolg is alleen dat er grote stukken bos worden weggekapt om palmolie te verbouwen. Uiteindelijk verlies je onder de streep het positieve effect op de natuur. Wat in eerste instantie het uitgangspunt was.”

Dus er zijn meerdere factoren die je mee moet nemen als je wil overgaan op bio-based?

“Absoluut. Het betekent dat je in een vroeg stadium moet samenwerken met specialisten die modellen kunnen maken. Om risico’s en succes af te kunnen wegen. Ik geloof sterk dat samenwerking essentieel is. We hebben te maken met zulke fundamentele veranderingen. Dat kan geen enkel bedrijf alleen. Het is te complex.

Daarnaast maakt samenwerken het werk ook leuker. Je kan op elkaars ideeën voortborduren. Ik zeg altijd tegen bedrijven - ook grote - dat de slimste mensen buiten hun muren lopen. Samen kan je veel sneller vooruit.

Ik werkte lang voor een Amerikaanse multinational. Destijds stond alles in het teken van competitie en winnen. ‘We moeten sneller en slimmer en onze geheimen bewaken’. Dat is vandaag de dag gewoon niet goed genoeg. We moeten juist kennis delen om sneller vooruit te komen, onze krachten bundelen. De bedrijven die dat doen zullen de winnaars van de toekomst zijn.”

"

We moeten een enorme transitie maken. Dat betekent ook een transitie in ruwe materialen

Is samenwerking essentieel om de transitie te laten slagen?

“Jazeker. Kijk naar de Steentijd. We zijn gestopt met het gebruiken van steen als hét materiaal, niet omdat alle stenen op waren, maar omdat we met elkaar verzonnen hoe we het slimmer en beter konden doen. Dat geldt ook voor fossiele brandstoffen. Er zijn nog steeds veel fossiele bronnen. Maar er zijn betere manieren denkbaar dan fossiele bronnen uit de aarde halen en ze in onze atmosfeer te blazen. We kunnen met betere ruwe materialen en slimmere processen werken. Ik geloof in positieve energie en het juiste doen.”

Helpt het om optimistisch te zijn in je vakgebied?

“In mijn beleving wel. Zeker als je het combineert met een gezonde portie realisme. Wat ik vaak mis zie gaan is dat politiek en wetenschap wordt gemixt. Het is heel riskant om selectief informatie te gebruiken voor je verhaal. Je vertelt een verhaal dat niet helemaal klopt. Je moet naar álle feiten kijken, ook naar de keerzijden.”

Foto: Viride / CIRCUROAD winnaar WOW Juryprijs

Een van de projecten waar je aan werkt is CIRCUROAD, het creëren van bio-based asfalt. Klinkt tegenstrijdig.

“Je kan het vergelijken met bio-based plastic, dat klinkt misschien ook tegenstrijdig. Waar wij naar kijken is bitumen, het component in asfalt dat het zwart en plakkerig maakt. Bitumen is onmisbaar in het maken van wegen. Het is een restproduct van fossiele olie. Als we met olie stoppen, dan is er ook geen fossiele bitumen meer. Wij zijn aan het zoeken naar een betere vervanging hiervoor.

CIRCUROAD is een groot samenwerkingsverband met alle spelers die de Nederlandse wegen maken, georganiseerd door Rijkswaterstaat. Verschillende overheden die eigenaar zijn van de wegen zijn betrokken, bedrijven die de wegen bouwen, partijen die bitumen maken. En kennispartijen zoals universiteiten en onderzoeksbureaus.

Er liggen nu vijfentwintig test strips, waarvan de meesten een verzameling van bio-based ruwe materialen bevatten. Geen van die strips is compleet vrij van fossiel bitumen. De oudste strip is in 2015 neergelegd door een wegenbouwer in Zeeland, ze legden hem voor hun eigen asfaltfabriek neer als test. Deze ziet er nog steeds goed uit, zeker geen slecht begin. Ons doel was initieel om het aandeel fossiel bitumen te halveren, maar onze ambitie is om het volledig te kunnen vervangen.”

Met welk materiaal zou je het vervangen?

“We hebben de oplossing nog niet, kijken naar verschillende opties. Voor de hele Nederlandse asfaltmarkt heb je zeventig kiloton bitumen nodig, dat is redelijk weinig. We kunnen dit ook op een duurzame manier bij elkaar verzamelen. We onderzoeken onder andere producten van bomen, zoals lignine en tallolie. En restproducten van de papierindustrie. Verschillende natuurlijke rubbers hebben ook potentie. Net als circulaire reststromen, bijvoorbeeld van gerecycled plastic.

Veel asfalt in Nederland wordt al na gebruik gemaald en opnieuw gebruikt. Dat is erg positief. Onze nieuwe oplossing moet daardoor wel compatibel zijn met fossiele bitumen, omdat het nog tientallen, misschien honderden jaren hergebruikt wordt.

Uiteindelijk willen we een nieuwe standaard neerzetten. Eentje die het gebruik van fossiele grondstoffen enorm zal verminderen.”

"

Het betekent dat je in een vroeg stadium moet samenwerken met specialisten die modellen kunnen maken. Om risico’s en succes af te kunnen wegen. Ik geloof sterk dat samenwerking essentieel is.

Eerder zei je al dat je een optimistisch karakter hebt. Waar ben je het meest optimistisch over als je kijkt naar de toekomst?

“Hmm.. Dan denk ik de mensen van de toekomst. Als ik naar de jeugd kijk dan zie ik slimme mensen. Tegen de tijd dat ze onze leeftijd hebben bereikt zijn ze veel slimmer dan wij. Al kijk je twee generaties vooruit, dan kunnen zij al dingen bereiken rondom energie, materialen en natuur, die wij ons nu niet kunnen voorstellen. Daarom geloof ik ook sterk in het belang van onderwijs. Één van de slimste dingen die we als samenleving kunnen doen is om de nieuwe generatie te scholen. Daar ben ik het meest optimistisch over.”

Benieuwd naar Joop zijn hele verhaal? Joop Groen (Viride) over groen asfalt en biobased produceren