BLOG
A sunray a day, keeps the doctor away
Door: Daniëlle van Rossum
Minder alcohol en twee stuks fruit; wat doe jij tegenwoordig allemaal om zo gezond mogelijk te blijven? Waarschijnlijk denk je niet meteen aan ‘even in het zonnetje zitten’. En dat is niet gek, want we zijn ons vaak niet bewust van de gezondheidsvoordelen die (zon)licht met zich mee brengt. Met een paar simpele aanpassingen in je dagelijkse routine kun je je productiviteit en vitaliteit door middel van licht aanzienlijk verhogen. Maar voor het zover is moeten we eerst begrijpen wat de precieze effecten van licht op het lichaam zijn.
"
Een paar minuten zonlicht kunnen al voor een groot verschil in productiviteit zorgen
Licht; we zien het elke dag, maar wat is het?
Heb je ook wel eens last van de winterblues tijdens de donkere wintermaanden? Dan ben je niet de enige. Naar schatting heeft een miljoen Nederlanders last van een winterdepressie. In de winter zijn de uren met zonlicht schaars én komen we minder buiten. Hierdoor worden we minder blootgesteld aan de zon, terwijl deze nu net onze belangrijkste lichtbron is. De zon zendt met 300.000 kilometer per seconde licht uit in de vorm van straling. Het zichtbare deel van deze zonnestraling lijkt wit, maar bestaat uit een heel spectrum aan kleuren, zoals je kan zien in een regenboog. De kleur die een lichtbron uitstraalt wordt kleurtemperatuur genoemd, en wordt uitgedrukt in graden kelvin. De kleurtemperatuur van daglicht rond het middaguur is ongeveer 6000 kelvin. De warme en oranje gloed die je bijvoorbeeld bij een zonsondergang aan de hemel ziet heeft een lagere kleurtemperatuur van 2000 kelvin.
Naast de zon zijn er ook andere lichtbronnen die straling uitzenden met een verschillende verhouding aan kleuren. Zo geven gloeilampen (2800 kelvin) vooral warm oranjerood licht af, terwijl verouderde kunstlichtbronnen (zoals TL-verlichting; 4000 kelvin) eerder blauw licht uitstralen. Maar tegenwoordig kan de natuurlijke daglicht cyclus binnen worden nagebootst met LED kunstlicht, door gebruik te maken van Human Centric Lighting.
"
Helder licht onderdrukt juist de creativiteit, waardoor warm en gedimd licht beter kan werken voor artistieke doeleinden en brainstormsessies
Licht stuurt de biologische klok
(Zon)licht is belangrijk voor onze gezondheid omdat het helpt belangrijke processen in ons lichaam te reguleren. Ben je humeurig of heb je slecht geslapen? Dan is je biologische klok mogelijk in de war. Tussen je ogen en het hersengebied dat je stemming regelt zitten namelijk belangrijke verbindingen. Lichtstralen schijnen je oog binnen door de lens en vallen op het netvlies. Het netvlies detecteert de invallende lichtstralen en stuurt signalen naar het deel van de hersenen dat de hypothalamus heet. In de ochtend, wanneer er licht op het netvlies valt, vertelt de hypothalamus het lichaam om het hormoon cortisol aan te maken, zodat je opgewekt aan de dag kan beginnen. Als in de namiddag de lichttemperatuur warmer wordt en de duisternis zijn aantrede maakt, zorgt de hypothalamus ervoor dat melatonine wordt aangemaakt waardoor je rustig kunt gaan slapen.
Pak jij ‘s avonds in bed je telefoon er wel eens bij om nog éven dat appje te sturen? Dan pikt het netvlies juist een flinke dosis aan blauwe lichtstralen op (waarvoor onze ogen vooral gevoelig zijn) waardoor de hypothalamus je lichaam niet goed op de slaap kan voorbereiden. Het gevolg? Een slechte nachtrust en een ochtendhumeur.
Productiviteit aan het licht
We zijn ons er dus niet altijd bewust van, maar ons gedrag wordt sterk beïnvloed door licht. Vooral de lichttemperatuur en de lichtsterkte spelen hierbij een belangrijke rol. Lichtsterkte wordt uitgedrukt in de eenheid lux. Kantoorverlichting heeft een gemiddelde sterkte van 500 lux, wat erg laag is gezien onze hersenen vaak pas profijt van licht hebben bij sterktes vanaf 1000 lux. Uit onderzoek is gebleken dat werknemers productiever zijn in een omgeving met een hoge lichtsterkte omdat dit ons alerter maakt. Het is daarom niet heel gek dat je weleens duf wordt tijdens het werken op kantoor. Wanneer dit het geval is, verplaats je werkplek dan richting het raam of boost je hormoon serotonine door wat vaker naar buiten te gaan, bijvoorbeeld voor een wandeling tijdens de lunchpauze. Omdat de lichtintensiteit buiten gemiddeld honderd keer hoger is dan op kantoor kunnen zelfs een paar minuten zonlicht al voor een groot verschil in productiviteit zorgen. Direct zonlicht is goed voor 100.000 lux, maar zelf op een bewolkte dag kun je buiten vaak al zo’n 10.000 lux aan daglicht tot je nemen. Ook de lichttemperatuur heeft invloed. Helder blauw licht zorgt voor een snelle reactietijd en een verhoogt de nauwkeurigheid wat voor administratieve klussen erg voordelig kan zijn. Daarentegen onderdrukt helder licht juist de creativiteit, waardoor warm en gedimd licht beter kan werken voor artistieke doeleinden en brainstormsessies.
Licht in de duisternis
Licht heeft veel invloed op ons welzijn en stemming en kan daardoor een belangrijk steentje bijdragen aan de gezondheid. Mensen met een depressie kunnen baat hebben bij lichttherapie en het gebruik van een optimale lichtkleur en intensiteit in een ziekenhuis kan het welzijn van de patiënt bevorderen. Meer lezen over licht en welzijn? Lees het interview met lichtexpert Toine Schoutens. Een volk dat maar al te goed weet hoe ze optimaal met zonlicht om moeten gaan zijn de Scandinaviërs. Zij moeten de duistere winters zien door te komen met geen of slechts enkele uren zonlicht op een dag. Om toch de gezondheidsvoordelen van de zon te benutten wagen zij zich veel naar buiten, ook als het koud en bewolkt is. Het devies luidt dan ook om gedurende de dag zo veel mogelijk (zon)licht op te nemen, weer of geen weer.