BLOG
Ontwerper Wolfram Putz: ‘het draait niet om het armatuur, maar om het licht en de ruimte’
Door: Jessica Merkens
Samen met TRILUX ontwikkelde designbureau GRAFT de Parelia: een flinterdun, gestroomlijnd armatuur dat als een prisma het licht alle kanten op stuurt. Sinds zijn upgrade in 2020 is de Parelia zelfs biologisch afbreekbaar. Hoe gaat zo’n design proces eraan toe? We belden met Wolfram Putz, één van de creatieve breinen achter de Parelia en mede-oprichter van GRAFT.
Putz belt vanuit Berlijn, waar één van de hoofdkantoren van GRAFT zich bevindt. Het andere staat in Los Angeles, waar hij twintig jaar geleden met mede architectuurstudenten Lars Krückeberg en Thomas Willemeit het bedrijf oprichtte. Daar leerden ze, zoals Putz stelt, dat ‘expressie geen keuze is, maar pure noodzaak’.
"
Iedere ontwerper heeft een unieke mentale bibliotheek, een wereld waarin allemaal kleine inspiratie triggers zijn opgeslagen
Waar haal je je inspiratie vandaan?
“Ik haal het vooral uit de natuur. Op microscopisch niveau, maar ook hele landschappen. En natuurlijk wordt je ook geïnspireerd door wat collega’s doen of wat er al eerder is gedaan. Ik geloof niet dat je iets kan creëren vanuit helemaal niets. En daarnaast moet je begrijpen dat je niet alleen bent in het proces. Iedere ontwerper heeft een unieke mentale bibliotheek, een wereld waarin allemaal kleine inspiratie triggers zijn opgeslagen. Ik haal inspiratie uit de natuur, anderen uit muziek. Juist als je al die talenten met verschillende invalshoeken samenbrengt kan je iets creëren.”
Is dat ook hoe jullie werken, in teams?
“Ja. Zodra een opdrachtgever als TRILUX ons een opdracht meegeeft, dan ontwerpt een team van designers meteen zo’n veertig variaties. In dit geval kregen we de opdracht om een lineair armatuur te ontwerpen dat je ook als lichtlijn kan inzetten. Als je in een team werkt kom je makkelijk aan veel ideeën. Uiteindelijk overleeft er natuurlijk eentje. Dat is het evolutieproces: het toewerken naar het beste idee. Met daarbij ook de input van experts. De opdrachtgever die de markt kent, de salespersoon die de maximale prijs van het armatuur bewaakt omdat het anders niet verkocht wordt. Dat zijn allemaal condities waaraan het idee moet voldoen. Het idee is als een baby die langzaam volwassen wordt.”
Hoe kijk jij als ontwerper naar licht?
“We hebben naast de Parelia meer armaturen ontworpen, maar eigenlijk zijn ze allemaal minimalistisch en subtiel. Het gaat niet nadrukkelijk om het armatuur, maar om het licht en de ruimte. Hoe reflecteert het licht? In essentie begeeft het armatuur zich op de achtergrond, met een bescheiden uiterlijk.”
Hoe uitte dat subtiele zich in de Parelia?
“Het moest verlichting voor een kantoor zijn, waar ook bepaalde eisen aan vast zaten. Lineair, met voldoende licht in verschillende richtingen. Direct op het bureaublad, maar ook licht dat je kan sturen. We dachten al snel, ‘oei, dat kan heel massief worden’. Hoe kunnen we minimaliseren zodat we uiteindelijk de dunst mogelijke ‘slice of light’ kunnen laten hangen vanaf het plafond? Er zit een subtiel golvend detail aan de zijkant. We wilden daarmee benadrukken dat er bovenop het armatuur ook nog iets gebeurt. De meeste gebruikers denken dat licht vooral naar beneden schijnt, terwijl er ook verlichting van bovenaf op het plafond reflecteert. Er zitten mini prisma’s in het armatuur waardoor je een mooie spreiding van verlichting krijgt en diffuus licht.”
Voor welk interieur is de Parelia perfect?
“Nou ja, de standaard applicatie is voor het kantoor. Voor bureaus en open kantoortuinen. Ik sta nu in onze conferentiekamer, hier hebben we een speciale gouden versie hangen boven de vergadertafel. Het is een armatuur bedoeld als werkpaard: je kan er kilometers licht mee aanleggen in een kantoor, maar je kan het dus ook upgraden en het een speciale afwerking geven.”
Wolfram Putz - Designbureau GRAFT
Dit jaar is er een vernieuwde versie uitgekomen, gemaakt van biologisch afbreekbaar materiaal. Kan je hier iets over vertellen?
“Dat is iets wat we in de tweede generatie van het armatuur wilden meepakken. Er is steeds meer bewustwording over je ecologische voetafdruk en er was veel draagvlak om hier iets mee te doen. Het is een lopend proces. De behuizing is nu van biologisch afbreekbaar materiaal gemaakt, maar er zijn nog steeds kleine componenten die nog niet optimaal zijn. Dat is een constant verbeterproces. We zijn blij dat de opdrachtgever in dit geval zo snel klaar stond om het product te verbeteren, al na drie jaar. Dat is zeldzaam.” “Het is makkelijk het perfecte idee te hebben, maar perfectie is de vijand van goed. We willen het zo goed mogelijk doen, daar streven we naar. Uiteindelijk willen we de Parelia in vijf jaar tijd het meest energiezuinige, compleet biologisch afbreekbare en herbruikbare armatuur maken.”
Waarom is dat streven naar duurzaamheid belangrijk?
“Het is vijf voor twaalf. Toen ik zelf jong was waren we al tegen plastic en kernenergie aan het protesteren. Voor ons als designers is het duidelijk dat we er alles aan moeten doen om onze ontwerpen zo goed mogelijk te maken. Betaalbaar zijn, zodat het ook beschikbaar is voor een grote groep, en duurzaam. Idealiter cradle2cradle, zodat je de componenten kan re- of upcyclen. En dan nog een vleugje schoonheid. Dat is onze filosofie.”
"
Het is vijf voor twaalf. Toen ik zelf jong was waren we al tegen plastic en kernenergie aan het protesteren